کیست تخمدان

کیست تخمدان

کیست تخمدان یک حباب پر از مایع است که در یک یا هر دو تخمدان زنان تشکیل می شود. بسیاری از کیـست های تخـمدان به گونه ای هستند که خودبخود رفع می شوند. اما در برخی موارد، کیست های تخمدان ممکن است باعث علائم ناراحت کننده، عفونت، خونریزی یا درد شدید شوند. در این صورت، نیاز به درمان پزشکی دارند.

 

علائم کیست تخمدان

برای اینکه بدانید چه مواقعی باید برای درمان کیـست تخمدان به پزشک مراجعه کنید، ابتدا باید لعائم آن را بشناسید. برخی از علائم کیست تخـمدان عبارتند از:

درد یا سنگینی در شکم یا لگن

برخی زنان با کیست تخـمدان ممکن است حس درد یا فشار در قسمت پایین شکم یا لگن داشته باشند. این درد ممکن است به طور مداوم یا گاه به گاه باشد و با تغذیه، جنسیت، قاعدگی یا تحرک بیشتر یا کمتر شود.

نفخ شکم

برخی زنان با کیـست تخـمدان ممکن است حس نفخ شکم داشته باشند. این حس می تواند به علت رشد کیست یا وجود مایع در داخل شکم باشد.

تغییرات قاعدگی

برخی زنان با کیـست تخـمدان ممکن است تغییرات در فرکانس، مقدار یا مدت قاعدگی خود داشته باشند. این تغییرات می توانند به علت تاثیر کیست بر هورمون های جسم باشند.

پریود نامنظم

برخی زنان با کیست تخـمدان ممکن است پریود نامنظم داشته باشند. این یعنی قاعدگی آنها به طور منظم هر ماه رخ ندهد یا فواصل زیاد یا کوچک بین قاعدگی های آنها وجود داشته باشد.

باروری کم

برخی زنان با کیـست تخـمدان ممکن است دچار باروری کم شوند. این یعنی آنها دچار سختی در حامله شدن هستند. این مسئله معمولا در کیست های پلی کیستیک تخمدان (PCOS) رخ می دهد که باعث اختلال در عملکرد تخمک گذاری و هورمون های جسم می شود.

روش های تشخیص کیست تخمدان

برای تشخیص کیـست تخــمدان، ممکن است نیاز به انجام آزمایشها و تصویربرداری های مختلف باشد. برخی از روش های تشخیص کیست تخمدان عبارتند از:

• معاینه فیزیکی
• سونوگرافی
• آزمایش خون

درمان کیست تخمدان

برای درمان کیست تخمدان، ممکن است نیاز به دارو، جراحی یا هر دو باشد. که در ادمه به آنها می پردازیم.

دارو

برخی داروهای هورمونی مانند حباب قرص یا قرص جلوگیری از بارداری می توانند به کاهش رشد یا حجم کیـست های تخـمدان کمک کنند. این داروها معمولا برای کیست های کوچک استفاده می شوند.

جراحی

برخی کیسـت های تخـمدان که بزرگ، دردناک، سرطانی یا باعث عفونت شده اند، نیاز به جراحی دارند. جراحی معمولا با استفاده از لپاراسکوپ (یک دوربین کوچک) یا لپاراتومی (بریدگی شکم) انجام می شود. در جراحی، پزشک سعی می کند فقط کیست را بردارد و تخمدان را حفظ کند. اما در بعضی موارد، ممکن است نیاز به برداشتن یک یا هر دو تخمدان یا سایر بافت های زائد باشد.

انواع کیست تخمدان

بسیاری از کیست های تخمدان خوش خیم هستند و با درمان به موقع از بین می روند. اما برخی از آنها ممکن است باعث درد، ناراحتی یا عوارض جدی شوند. انواع مختلفی از کیست تخمدان وجود دارند که عبارتند از:

کیست های فانکشنال

این نوع کیست ها در طول چرخه قاعدگی به طور طبیعی ایجاد می شوند و شایع ترین نوع کیست تخمدان هستند. دو نوع کیست فانکشنال عبارتند از:

• کیست فولیکولی
• کیست لوتئال یا جسم زرد

کیست های پاتولوژیک

این نوع کیست ها به دلیل رشد بافت های غیرطبیعی در تخمدان ایجاد می شوند و می توانند خطر بالاتری را نسبت به کیست های فانکشنال داشته باشند. دو نوع کیست پاتولوژیک عبارتند از:

• کیست درموئیدی یا موئی
• کیست آدنوما

چه زمانی باید نگران کیست های تخمدان باشیم

کیست های تخـمدان معمولاً بی خطر هستند و بدون نیاز به درمان از بین می روند. اما در برخی موارد، کیست های تخمدان ممکن است باعث عوارض جدی شوند که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند. برخی از علائم و شرایطی که باید نگران کیست های تخمدان باشید عبارتند از:

پارگی کیست تخمدان

زمانی که یک کیسـت تخـمدان پاره شده و مایع آن به داخل شکم ریخته مییشود، ممکن است باعث درد شدید، خون ریزی، عفونت و شوک شود. این حالت یک اورژانس پزشکی است و نیاز به جراحی دارد.

پیچ خوردگی لوله فالوپ

زمانی که یک کیست تخمدان باعث پیچ خوردگی لوله فالوپ می شود، ممکن است باعث قطع خون رسانی به تخـمدان و بافت های اطراف آن شود. این یک حالت اورژانسی پزشکی است و نیاز به جراحی و درمان دارد.

کیست سرطانی

زمانی که یک کیسـت تخـمدان حاوی بافت سرطانی باشد، ممکن است باعث رشد و پراکنده شدن سلول های سرطان در تخـمدان و سایر اعضای لگن شود. این حالت گاهاً بدون علامت و نشانه ای خاص است ولی ممکن است باعث درد، تورم، احساس سیر شدن زود هنگام یا تغییرات در چرخه قاعدگی شود. این حالت نیاز به تشخیص دقیق و درمان مناسب دارد.

برای بررسی وجود یا عدم وجود کیسـت تخـمدان، لازم است به پزشک خود مراجعه کنید و چکاپ لگن و سونوگرافی تخمدان بخواهید. پزشک معمولاً نوع، اندازه و محتوای کیست را با استفاده از سونوگرافی تشخیص می دهد و روش مناسب درمان را برای شما پیشنهاد می کند.

علائم کیست تخمدان خطرناک

کیست تخـمدان یک توده شبیه به کیسه است که در داخل یا روی تخـمدان رشد می کند و ممکن است شامل مایع، بافت جامد یا هر دو باشد.  بیشتر کیسـت های تخـمدان بی خطر هستند و در اکثر موارد به صورت خودبه خود از بین می روند. اما برخی از کیست ها ممکن است بزرگ، پایدار یا دردناک باشند و نیاز به درمان داشته باشند.

علائم کیست تخمدان خطرناک ممکن است عبارتند از:

• درد شدید یا ناگهانی در شکم یا لگن، که ممکن است به علت پارگی یا چرخش کیست باشد.
• تب، لرز، تهوع یا استفراغ، که ممکن است نشانه عفونت باشد.
• خونریزی غیرطبیعی از واژن، که ممکن است نشانه خطر سرطان باشد.
• اختلال در دفع ادرار یا مدفوع، که ممکن است نشانه فشار کیست بر اجزای اطراف باشد.
• احساس ضعف، سرگیجه یا بیهوشی، که ممکن است نشانه خونریزی داخلی باشد

اگر شما یک یا چند علامت فوق را تجربه می کنید، باید سریعا به یک پزشک مراجعه کنید و از وضعیت کیست خود آگاه شوید. برخی از کیسـت های تخـمدان ممکن است خطرناک باشند و باعث بروز عوارض جدی شوند، مانند عدم توانایی در بارداری، عفونت، خونریزی، یا سرطان

کیست تخمدان از چی به وجود میاد

کیست تخمدان یک توده شبیه به کیسه است که در داخل یا روی تخمدان رشد می کند و ممکن است شامل مایع، بافت جامد یا هر دو باشد. کیست تخمدان معمولا نتیجه اختلال در تخمک گذاری است، که می تواند علت این اختلال در خود تخمدان و یا غیرتخمدانی باشد. برخی عوامل دیگر هم می توانند در ایجاد کیست تخمدان نقش داشته باشند، از جمله:

• وزن بالا، که باعث افزایش سطح هورمون های تحریک تخمک گذاری می شود.
• عفونت های تخمدانی، که باعث التهاب و تشکیل بافت زخمی در تخمدان می شود.
• شرایط پزشکی مانند پلی کیستیک تخمدان، هیپرتیروئیدیسم و دیابت، که باعث تغییر در تعادل هورمونی بدن می شود.
• مصرف داروهایی مانند داروهای استروژنی و برخی داروهای خاص، که باعث تحریک یا مهار تخمک گذاری می شود.

کیست تخمدان اگر پاره شود

کیست تخـمدان اگر پاره شود می تواند باعث درد شدید و خونریزی داخلی شود. این یک وضعیت اورژانسی است که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد. علائم پاره شدن کیست تخمدان ممکن است عبارتند از:

• درد ناگهانی و شدید در شکم یا لگن، که ممکن است به یک طرف محدود شود.
• تب، لرز، تهوع یا استفراغ، که ممکن است نشانه عفونت باشد.
• احساس ضعف، سرگیجه یا بیهوشی، که ممکن است نشانه خونریزی زیاد باشد.

بهترین دارو برای کیست تخمدان

درمان کیست تخمدان بستگی به علت، نوع، اندازه و علائم کیست دارد. برخی از روش های درمان کیست تخمدان عبارتند از: دارو، جراحی، دمنوش های گیاهی و رژیم غذایی

برای کیست های تخمدانی که ناشی از سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) هستند، معمولا داروهای ضد بارداری هورمونی تجویز می شوند. این داروها با تنظیم هورمون ها و جلوگیری از تخمک گذاری، کیست ها را کوچکتر و کمتر می کنند. برخی از این داروها عبارتند از: Alesse, April, Estrostep, Yasmin, Yaz, Aranelle, Lessina و …

برای کیست های تخمدانی که ناشی از اندومتریوز هستند، معمولا داروهایی که باعث مهار ترشح هورمون های زنانه می شوند تجویز می شوند. این داروها با کاهش رشد بافت اندومتریوم، کیست ها را کنترل می کنند. برخی از این داروها عبارتند از: دانازول، گنادورلین، پروژسترون و …

برای کیست های تخمدانی که ناشی از عفونت هستند، معمولا آنتی بیوتیک ها تجویز می شوند. این داروها با از بین بردن باکتری های عامل عفونت، کیست ها را درمان می کنند. برخی از این داروها عبارتند از: دوکسی سیکلین، مترونیدازول، سفالکسین و …

برای کیست های تخمدانی که ناشی از سرطان هستند، معمولا شیمی درمانی یا پرتودرمانی تجویز می شوند. این روش ها با کشتن سلول های سرطانی، کیست ها را از بین می برند. برخی از این داروها عبارتند از: سیس پلاتین، پاکلی تاکسل، کاربو پلاتین و …

برای کیست های تخمدانی که با دارو درمان نمی شوند یا خیلی بزرگ و دردناک هستند، ممکن است جراحی لازم باشد. در جراحی، کیست یا تخمدان کامل یا بخشی از آن برداشته می شود. نوع جراحی بستگی به وضعیت کیست و باروری زن دارد.

برای کیست های تخمدانی که با دارو یا جراحی درمان نمی شوند یا عود می کنند، ممکن است دمنوش های گیاهی یا رژیم غذایی مفید باشند. این روش ها با تقویت سیستم ایمنی، تنظیم هورمون ها و کاهش التهاب، کیست ها را کنترل می کنند.

برای کیست های تخمدانی که با دارو یا جراحی درمان نمی شوند یا عود می کنند، ممکن است دمنوش های گیاهی یا رژیم غذایی مفید باشند. این روش ها با تقویت سیستم ایمنی، تنظیم هورمون ها و کاهش التهاب، کیست ها را کنترل می کنند. برخی از این دمنوش ها و مواد غذایی عبارتند از:

زنجبیل، زردچوبه، آلوئه ورا، چغندر، دانه خردل، سیر، چوب صندل، نمک، عسل، لیمو، سیب، انار، گردو، بادام، ماهی، مرغ، تخم مرغ، سبزیجات برگی، میوه های آنتی اکسیدانی و …

 

 

دکتر مهزاد احمدی

متخصص زنان و زایمان و جراح زیبایی زنان